چرخه رشد مو و عمر طبیعی هر تار مو

هر تار مو به طور طبیعی چقدر عمر می کند؟
چرخه رشد مو یک سیکل طبیعی برای رویش و ریزش موها می باشد. در این چرخه، برخی موها در حال رشد بوده و برخی نیز در حال اتمام عمر مفیدشان هستند. در واقع افراد بالغ دارای 100 تا 150 هزار تارمو می باشند که عمر مفید هر تار بین 3 تا 7 سال است. میزان رشد موها نیز در حدود 1 الی 1.5 سانتی متر در ماه است. در مورد ریزش مو نیز باید بگوییم که در هر روز تا حدود 100 تار مو را از دست می دهیم. بنابراین تا زمانی که این چرخه در محدوده طبیعی عمل می کند، هیچ مشکلی بوجود نمی آید. در نتیجه موهایتان در نهایت زیبایی و سلامتی و تراکم رشد می کنند. اما چنانچه با ریزش غیرطبیعی و بیش از اندازه مو مواجه شوید، باید با مراجعه به پزشک، این مشکل را درمان کنید. البته طول عمر مو می تواند به عوامل مختلفی نیز بستگی داشته باشد.

آشنایی با ساختار مو
ساختار موهای سر از اسیدهای آمینه و پروتئین هایی است که از طریق پیوندهای شیمیایی به هم وصل شده اند. این ساختار پیچیده و سه لایه شامل 95 درصد کراتین، یک ماده پروتئینی سخت و فیبری می باشد. از طرفی دیگر، هر تار مو از دو بخش تشکیل شده که شامل ساقه در بیرون از پوست و فولیکول در زیر پوست کف سر می باشد. در واقع ساقه مو همان قسمتی از مو است که بلندی و زیبایی را به نمایش می گذارد. اما فولیکول اتصال دهنده مو به پوست سر می باشد که شامل پاپیلا و پیاز یا ریشه مو است. در واقع حالت صافی، موج یا فر بودن موها به شکل فولیکول بستگی دارد. در ادامه به توضیح هر یک از قسمت های مو می پردازیم.

1. ریشه مو (Root)
به قسمت زنده مو که در یک فولیکول قرار داشته و تقریباً 4 میلی متر زیر پوست سر است، ریشه مو می گویند. این قسمت سلول های در حال رشد موها را در خود جای داده است. همچنین شامل چندین بخش به شرح زیر می باشد:
– پاپیلا: بخش مرکزی ریشه یا هسته که وظیفه خون رسانی به فولیکول، تغذیه و نظارت بر تولید سلول های مو را بر عهده دارد.
– ماتریکس: محل تکثیر کراتینوسیت ها یا سلول های اصلی مو و پر شدن با کراتین و خانه ملانوسیت های تولید کننده رنگدانه و ملانین
– پوشش های داخلی و خارجی ریشه: لایه های محافظ و هدایت کننده ساقه نرم موها در آغاز شکل گیری
– غده چربی: غدد مولد سبوم و چربی جهت محافظت، تغذیه، لطافت و درخشش موها

2. ساقه مو (Shaft)
به قسمت قابل مشاهده مو، ساقه می گوییم. این قسمت از فولیکول خارج شده و شامل سلول های مرده پر از کراتین سخت می باشد. ساقه مو نیز شامل سه لایه متحدالمرکز به شرح زیر می باشد:
– مدولا: ماده نرم و تشکیل شده از سلول های آگلومره بدون هسته که در مرکز ساقه قرار دارد.
– کورتکس: لایه پوشاننده مدولا با حدود 80-90 درصد وزن مو، تشکیل شده از دو نوع الیاف کراتین برای انعطاف پذیری و استحکام مو، حاوی رنگدانه های ملانین.
– کوتیکول: خارجی ترین لایه مو و محافظت کننده کورتکس، تشکیل شده از پوسته های کراتین بی رنگ، لایه محافظ در برابر عوامل آسیب رسان محیطی، تعیین کننده وضعیت ظاهری، بافت و درخشش موها.

معرفی مراحل مختلف رشد مو
داشتن شناخت کافی از سیکل رشد مو می تواند به درک بسیاری از مشکلات مربوط به موها کمک کند. در واقع نقطه آغاز و اصلی رشد مو، فولیکول ها یا همان ریشه مو است که در زیر پوست سر قرار دارد. سپس رگ های خونی موجود در پایه فولیکول وظیفه خون رسانی و تغذیه آن را بر عهده دارند تا مو بهتر رشد کند. رشد مو در مراحل مختلفی انجام می شود که در نهایت منجر به ریزش و اتمام عمر آن خواهد شد. موها برای طی کردن این روند از چهار مرحله آناژن، کاتاژن، تلوژن و اگزوژن عبور می کنند. در این قسمت شما را با مراحل رشد مو آشنا می کنیم.

1. مرحله آناژن (فاز رشد و رویش)
اولین مرحله رشد مو، فاز آناژن است. در این مرحله، تکثیر یا رشد فعال فولیکول مو اتفاق می افتد. بعبارتی در طول این دوره، سرعت تقسیم بالای سلول های پیاز مو منجر به رشد موهای جدید از ریشه می گردد. همچنین هر تار مو نیز در فواصل 26 روز یکبار به اندازه 1 سانتی متر رشد می کنند. طول این مرحله به عوامل متعددی از جمله ژنتیک، سن، وضعیت تغذیه و سلامتی کلی و … بستگی دارد. اما به طور میانگین در حدود 90% (بیشتر از 1000 روز) از چرخه رشد است. همچنین موها حدود 2 تا 7 سال در این مرحله می مانند که تعیین کننده حداکثر طول مو نیز می باشد. بطور کلی 85% موهای سر در این فاز قرار دارند که خروج آنها از فاز آناژن، آغاز ورود به فاز کاتاژن می باشد.

2. مرحله کاتاژن (فاز انتقال)
پس از آن که مو از فاز اولیه خود یعنی مرحله آناژن خارج شد، وارد مرحله کوتاه و زودگذر کاتاژن می شود. در این مرحله که حدود یک تا دو هفته طول می کشد، رشد فعال مو متوقف شده است. بعبارتی فولیکول مو بعد از انقباض از جریان خون جدا شده و قرار است سلول های جدیدی برای ایجاد تار موهای جدید شکل بگیرند. به همین خاطر است که در این فاز یک گره سفید در انتهای مو ظاهر می شود. در این مرحله انتقالی و کوتاه، فولیکول های مو در حال آماده شدن برای فاز استراحت هستند. لازم به ذکر است که تنها 1 درصد از موهای سر در مرحله کاتاژن قرار دارند.

3. مرحله تلوژن فاز استراحت یا ریزش)
با ورود به مرحله تلوژن، زمان استراحت فولیکول های مو فرا می رسد. این مرحله در حدود 12 هفته بوده و در آن، طول عمر موهای مرده با ریزش به اتمام می رسد. پایان این مرحله، آغاز مجدد فاز آناژن خواهد بود. بعبارتی پس از استراحت و ریزش موهای قدیمی و مرده، مرحله رشد موهای تازه و جوان تر از پوست سر آغاز می شود. به طور میانگین همواره حدود 25 درصد از موهای سر در مرحله تلوژن قرار دارند.

4. مرحله اگزوژن (فاز موی جدید)
مرحله اگزوژن آخرین مرحله از سیکل رشد مو می باشد. این مرحله رشد موی جدید بعنوان بخشی از فاز استراحت بوده که در آن ضمن ریزش موهای قدیمی، موهای جدید به رشد خود ادامه می دهند. در این فاز تارهای مو با جدا شدن از فولیکول خود می ریزند. با این وجود که موها ممکن است در هر مرحله ای از چرخه رشد دچار ریزش شوند، اما اکثر ریزش های مو در فاز اگزوژن اتفاق می افتد.

جمع بندی
کیفیت و وضعیت ظاهری موهای ما به میزان زیادی با چرخه رشد آن مرتبط است. لذا در صورت بروز هر گونه اختلالی در این مراحل رشد، شاهد ایجاد مشکلاتی نظیر ریزش، نازکی، رشد ناکافی و …. خواهیم بود. البته این موضوع به مسائل ژنتیکی، استرس، تغذیه، وضعیت سلامتی یا بیماری و … نیز بستگی دارد. برای مثال، افرادی که تحت استرس شدیدی بوده و یا رژیم لاغری می گیرند، از حدود 6 هفته بعد ممکن است با چنین مشکلاتی مواجه شوند. علت آن می تواند کوتاه شدن فاز آناژن یا رشد و ورود همزمان به فاز تلوژن یا ریزش باشد. بعلاوه افزایش سن نیز در کاهش طول مرحله آناژن نقش دارد. لذا به مرور ممکن است موها پس از هر چرخه ضعیف و نازک تر شوند. اما معمولا همیشه 10 تا 15 درصد موها آماده ریزش هستند. لذا اگر چرخه رشد روند مناسب و طبیعی را طی کند، میزان ریزش روزانه حدود 50 تا 150 تار مو بوده و موها از حجم و ضخامت و سلامت کامل برخوردارند.